İnsanlık tarihi boyunca diller evrim geçirmiş ve bazıları yok olurken yenileri ortaya çıkmıştır. Peki ilk konuşulan dil neydi? Çivi yazısından hiyerogliflere, Vedik metinlerden Afroasiatik dillere kadar farklı teoriler bilim insanlarını meşgul ediyor. İşte detaylar…
DÜNYANIN EN ESKİ DİLİ HANGİSİ?
Dünya tarih boyunca binlerce farklı dil barındırmıştır, fakat bu dillerin hangisinin en eski olduğu sorusu hala tartışmalıdır. İnsanlar ne zaman organize bir dil sistemi geliştirerek iletişim kurmaya başladı? Bilim insanları, günümüzde kullanılan yaklaşık 7,100 dilden haberdardır ve bu dillerin yaklaşık yüzde 40’ı yok olma riski altındadır. Peki, dillerin kökenine inmek neden bu kadar karmaşık?
DİL KÖKENİ ARAŞTIRMAK NEDEN ZORDUR?
Dillerin kökeni konusunda bir görüş birliği yoktur. Dil, sadece sözel iletişimle sınırlı kalmayıp, jestler, yazı ve sembollerle de kendini gösterir. Bu durum, dillerin yaşını ve kökenini belirlemeyi daha da zorlaştırır.
Yale Üniversitesi Dilbilim Profesörü Claire Bowern’a göre, eski dillerin izini sürmek, eski kültürler hakkında önemli ipuçları sunar. “Eski diller, tıpkı çağdaş diller gibi, geçmişi anlamak için çok önemlidir. İnsan göçlerinin ve temaslarının tarihini diller aracılığıyla izleyebiliyoruz,” diyor Bowern.
YAZILI KAYITLARIN GÜCÜ: SÜMERCE, AKADCA VE MISIRCA
Belgelenmiş en eski yazılı kayıtlar, Sümer, Akad ve Mısır medeniyetlerine ait kil tabletlerde bulunmuştur. Sümerce ve Akadca, en az 4,600 yıl öncesine dayanan diller arasındadır. Mısır hiyeroglifleri de bu dönemde ortaya çıkmıştır. Bu diller, yazılı belgeleri sayesinde tarih boyunca dillerin evrimi hakkında önemli bilgiler sunar.
Ancak, bu dillerin hiçbiri bugün konuşulmamaktadır. Sümerce, Akadca ve Mısırca gibi dillerin soyu tükenmiştir ve bu dillerin yaşayan torunları yoktur. Bu da, hala konuşulan en eski dillerin belirlenmesinde daha fazla tartışma yaratır.
HALA KONUŞULAN ESKİ DİLLER: İBRANİCE, ARAPÇA VE ÇİNCE
Günümüzde hala konuşulan en eski diller arasında İbranice, Arapça ve Çince dikkat çeker. İbranice ve Arapça, Afroasiatik dil ailesine ait diller olarak bilinir. Bu dillerin yazılı belgeleri yaklaşık 3,000 yıl öncesine dayansa da, dilbilimciler bu dillerin köklerinin çok daha eskiye, yaklaşık 20,000 yıl öncesine dayandığını belirtir.
Çince ise Proto-Sino-Tibetçe’den türemiştir ve yaklaşık 4,500 yıl öncesine dayanan bir geçmişi vardır. Çin yazı sisteminin en eski kanıtları, 3,300 yıl öncesine ait kaplumbağa kabukları ve hayvan kemikleri üzerindeki yazıtlarda bulunmuştur. Modern Çince karakterlerin ise daha sonra geliştiği bilinir.
HİNT ALT KITASI’NIN DİLLERİ: SANSKRİTÇE VE TAMİLCE
Sanskritçe, en eski yazılı kayıtlara sahip dillerden biri olarak kabul edilir. Hindistan’ın eski dini metinleri olan Vedalar, M.Ö. 1500-1200 yılları arasında yazılmıştır ve Sanskritçe’nin en eski örneklerini sunar. Pennsylvania Üniversitesi’nde Güney Asya çalışmaları profesörü olan Deven Patel, Sanskritçe’nin bu kadar eski bir dil olmasına rağmen, hala edebiyat ürettiğini ve insanlar tarafından konuşulduğunu belirtir.
Ancak, Sanskritçe’nin en eski dil olup olmadığı konusunda tartışmalar sürmektedir. Güney Hindistan’da konuşulan ve Dravidya dil ailesine ait olan Tamilce, en az 2,000 yıllık bir geçmişe sahiptir. Tolkāppiyam adlı Tamil edebiyatı, Tamilce’nin en eski örneklerinden biridir, ancak bu metinlerin kesin yaşı 7,000 ila 2,800 yıl arasında tartışılmaktadır.
