Sabahattin Ali kimdir
Türk yazar ve şair. Edebî kişiliğini toplumcu gerçekçi bir düzleme oturtarak yaşamındaki deneyimlerini okuyucusuna yansıttı ve kendisinden sonraki Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatını etkileyen bir figür hâline geldi. Daha çok öykü türünde eserler verse de romanlarıyla ön plana çıktı; romanlarında uzun tasvirlerle ele aldığı sevgi ve aşk temasını, zaman zaman siyasi tartışmalarına gönderme yapan anlatılarla zaman zaman da toplumsal aksaklıklara yönelttiği eleştirilerle destekledi. Kuyucaklı Yusuf (1937), İçimizdeki Şeytan (1940) ve Kürk Mantolu Madonna (1943) romanları Türkiye’deki edebiyat çevrelerinin takdirini toplayarak hem 20. yüzyılda hem 21. yüzyılda etkisini sürdürdü.
Sabahattin Ali, babasının görev yaptığı Bulgaristan’ın Gümülcine sancağına bağlı Eğridere ilçesinde Yüzbaşı Ali Selahattin Bey ve Hüsniye Hanım’ın ilk çocuğu olarak dünyaya gelmiştir. Fikret ve Süheyla adlarında iki kardeşi vardır. Trabzon kökenli bir aileye mensup olan yazar Sabahattin Ali’nin büyükbabası Bahriye Alay Emini Oflu Salih Efendi’dir.
Sabahattin Ali, Eğitim hayatına Üsküdar Doğancılar’daki Füyuzat-ı Osmaniye Mektebi’nde başlamıştır. Başarılı bir öğrenci olan Sabahattin Ali, İstanbul Muallim Mektebi’nden öğretmen diploması ile mezun olmuştur.
Eğridere’de doğan Sabahattin Ali, ilk hikâye ve şiir denemelerine Balıkesir’de başladıktan sonra İstanbul’daki edebiyat öğretmeni Ali Canip Yöntem’in desteğiyle ilk kez Akbaba ve Çağlayan dergilerinde şiirlerini yayımladı. Anadolu’da kısa süre öğretmenlik yaptıktan sonra Türk devleti tarafından dil eğitimi için Almanya’ya gönderildi. Türkiye’ye döndüğünde Almanca öğretmeni olarak göreve başlasa da önce komünizm propagandası yaptığı iddiasıyla bir süre tutuklandı, ardından ise Türk devlet yöneticilerini eleştirdiği iddiasıyla tekrar tutuklandı. Bu dönemde memurluktan ihraç edildi ancak Atatürk hakkında yazdığı bir şiirden dolayı yeniden devlet kurumlarında görevlendirildi. Ayrıca kendisine yüklenen sosyalist algısını kırmak için de Esirler adlı bir oyun kaleme aldı.
Hayatının son yıllarında Türk milliyetçileriyle yaşadığı tartışmalarla da öne çıktı, özellikle Türkçü-Turancı yazar Nihal Atsız ile yaşadığı gerilim giderek artarak Irkçılık-Turancılık Davasının bir parçası oldu. Bu dönemde Aziz Nesin’le beraber çıkardığı Markopaşa dergisinde siyasileri eleştirmesi yüzünden çeşitli davalarla uğraşmak zorunda kaldı. Hakkındaki davaların aleyhinde seyrettiği bir dönemde Türkiye’den ayrılmak istedi ve Bulgaristan sınırını geçmek isterken kendisine kaçma girişiminde rehberlik eden Ali Ertekin tarafından milliyetçi gerekçelerle öldürüldü.
Sabahattin Ali, birçok dile çevrilen eserleri ile dünyanın birçok ülkesinde tanınmış bir yazardır.
SABAHATTİN ALİ’NİN ESERLERİ NELERDİR?
Sabahattin Ali’nin eserleri aşağıda listelenmiştir:
– Kuyucaklı Yusuf
– İçimizdeki Şeytan
– Kürk Mantolu Madonna
– Değirmen
– Canım Aliye, Ruhum Filiz
– Kağnı
– Mahkemelerde Belgeler
– Ses
– Çakıcı’nın İlk Kurşunu
– Yeni Dünya
– Sırça Köşk
– Hep Genç Kalacağım
– Kamyon
– Dağlar ve Rüzgâr
– Kırlangıçlar
– Bütün Şiirleri
– Esirler
– Kurbağanın Serenadı
– Öteki Şiirler
SABAHATTİN ALİ ŞİİRLERİ
Sabahattin Ali’nin 4 şiir kitabı aşağıda listelenmiştir:
– Dağlar ve Rüzgâr
– Kurbağanın Serenadı
– Öteki Şiirler
– Bütün Şiirler
SABAHATTİN ALİ ÖYKÜLERİ
Sabahattin Ali’nin 5 adet öykü kitabı aşağıda listelenmiştir.
– Değirmen
– Kağnı
– Ses
– Yeni Dünya
– Sırça Köşk
SABAHATTİN ALİ’NİN İLK ESERİ NEDİR?
Sabahattin Ali’nin ilk öyküsü 3 Mayıs 1924 tarihinde Yeni Yol dergisinde yer alan “Horoz Mehmet”tir. Sabahattin Ali, bu öyküsünü 17 yaşındayken “Gültekin” mahlasıyla yazmıştır. Prof. Dr. Ali Duymaz’ın araştırmaları sonucunda ortaya çıkan bu hikâye Sabahattin Ali öykücülüğünün bütün özelliklerini taşımaktadır.
SABAHATTİN ALİ ŞİİRLERİ HANGİ TÜRDEDİR?
Sabahattin Ali, koşma biçiminde şiirler yazmıştır. Koşma: Genellikle hecenin 8’li ve 11’li kalıplarıyla yazılan, en az üç, en fazla altı dörtlükten oluşan âşık edebiyatı nazım biçimidir. Sabahattin Ali, farklı türlerde şiirler de kaleme almış, daha çok bentlerden oluşan şiirler yazmıştır. Sabahattin Ali’nin az da olsa divan şiiri geleneklerini yansıtan şiirleri de vardır.
SABAHATTİN ALİ ŞİİRLERİNDE HANGİ ÖLÇÜYÜ KULLANMIŞTIR?
Sabahattin Ali, hece ölçüsünü kullanmıştır. En çok kullandığı hece kalıbı ise hecenin sekizli kalıbıdır.
SABAHATTİN ALİ ŞİİRLERİ NERELERDE YAYIMLANMIŞTIR?
Sabahattin Ali’nin şiirleri birçok yerde yayımlanmıştır. Sabahattin Ali’nin şiirlerinin yayımlandığı gazete ve dergiler aşağıda listelenmiştir.
Çağlayan Dergisi
Akbaba Dergisi
Güneş Dergisi
Varlık Dergisi
Ayda Bir Dergisi
Yurt ve Dünya Dergisi
Yeni Türk Dergisi
Tercüme Dergisi
Marko Paşa Gazetesi
Ali Baba Dergisi
Yeni Anadolu Gazetesi
Projektör Dergisi
Hakikat Gazetesi
Tan Gazetesi
Ulus Gazetesi
Merhum Paşa Gazetesi
Malum Paşa Gazetesi
Yedi Sekiz Hasan Paşa Gazetesi
Zincirli Hürriyet
Servet-i Fünun Dergisi
Irmak Dergisi
Hayat Dergisi
Meşale Dergisi
SABAHATTİN ALİ’NİN EN ÖNEMLİ ROMANI HANGİSİDİR?
Sabahattin Ali’nin en ünlü romanı “Kürk Mantolu Madonna”dır.
SABAHATTİN ALİ’NİN KÜRK MANTOLU MADONNA ESERİNİN ÖNEMİ VE ALDIĞI ELEŞTİRİLER
Sabahattin Ali’nin “Kürk Mantolu Madonna” romanı Hakikat gazetesinde Büyük Hikâye başlığıyla kırk sekiz sayı şeklinde tefrika edilmiştir. Sabahattin Ali’nin ikinci kez askere alındığı dönemde kaleme aldığı “Kürk Mantolu Madonna” romanının tefrika edildiği tarih ise 18 Aralık 1940 – 8 Şubat 1941 tarihleri arasıdır. 1943 yılında ise ilk kez Remzi Kitabevi’nden kitap halinde çıkmıştır. Aşk ve evlilik temalarının öne çıktığı roman Raif Efendi’nin hayatında yaşadığı en yoğun üç aylık süreci anlatmaktadır. On iki ila on beş yıllık bir zaman diliminde yaşananları anlatan “Kürk Mantolu Madonna” romanı, Sabahattin Ali’nin üzerinde en çok konuşulan eseridir.
Sabahattin Ali’nin “Kürk Mantolu Madonna” romanı Türk Kütüphaneciler Derneği’nin yayımladığı istatistiklere göre 2015 yılında Türkiye’de en çok okunan kitap olmuştur. Kitap bu popülerliğine hem sosyal medyada çokça konuşulması ve paylaşılması, hem de okullarda önerilmesi ile kavuşmuştur. Almanca, Arapça, Rusça, İngilizce, İspanyolca ve İtalyanca gibi çeşitli dillere de çevrilmiş olan “Kürk Mantolu Madonna” romanı, 2017 yılında üniversite kütüphanelerinden en çok ödünç alınan kitaplar listesinde de yer almaktadır. Hakkında çokça konuşulan ve hem olumlu hem de olumsuz birçok eleştiri alan “Kürk Mantolu Madonna” romanı hem tiyatroya uyarlanmış hem de sinemaya uyarlanmaya hazırlanmaktadır.
SABAHATTİN ALİ ROMANLARININ ÖZELLİKLERİ NELERDİR?
Sabahattin Ali’nin ilk romanı “Kuyucaklı Yusuf “tur. Romanlarında genel anlamda bireysel temalar ön plana çıkmıştır. Romanlarında kullandığı bazı kavramlar ise: Aile, evlilik, aşk, intihar ve mektuptur. Sabahattin Ali’nin romanlarında öne çıkan konular ise sosyal sorunlar, iletişimsizlik ve yalnızlıktır. Sabahattin Ali, eleştirel ve realist bir tavırla kaleme aldığı romanlarında aydın kesimi eleştirmekten kaçınmamıştır. Kaleme aldığı üç romanının da ana karakteri erkek olan Sabahattin Ali, bu üç karakteri de bulundukları çevreye uyum sağlayamamış kişilerden seçmiştir. Farklı mekan ve farklı zaman dilimlerini anlatan romanları ile sosyal gerçekçi eserler kaleme almış olan Sabahattin Ali’nin dili de yalın, sade ve anlaşılır bir dildir.
SABAHATTİN ALİ OYUNLARI
Sabahattin Ali’ni oyunu 1936 yılında “Esirler” adı ile yayımlanmıştır. Türk tarihindeki Kürşad İhtilali’nden esinlenilerek yazılmış olan eser üç perdeden oluşmaktadır.
SABAHATTİN ALİ ÇEVİRİLERİ
Sabahattin Ali’nin 5 adet çeviri eseri aşağıda listelenmiştir:
– Fontamara (Ignazio Silone)
– Üç Romantik Hikâye
– Antigone (Sophokles)
– Minna Von Barhlem (G. Ephraim Lessing)
– Tarihte Garip Vakalar
SABAHATTİN ALİ HANGİ DÖNEM YAZARIDIR?
Sabahattin Ali Cumhuriyet dönemi yazarıdır.
SABAHATTİN ALİ SANAT ANLAYIŞI NEDİR?
Sabahattin Ali, “sanat toplum içindir” anlayışını benimsemiştir.
SABAHATTİN ALİ HANGİ EDEBİ AKIMDAN ETKİLENMİŞTİR?
Sabahattin Ali, Toplumcu Gerçekçi edebiyat akımından etkilenmiştir. Toplumcu Gerçekçilik: 1930’lu yıllarda sosyalizmin sanat ve edebiyata yansıması olarak ortaya çıkmış ve ilk örneği Maksim Gorki’nin “Ana” isimli romanı kabul edilen bir akımdır. Devrim, işçi sınıfı ve sanayi akımın ele aldığı ana konulardandır. Türk edebiyatında Toplumcu Gerçekçi eserler kaleme alan yazarlar ise Anadolu coğrafyasında yaşananları konu edinmiştir. İdeolojiye angaje olmuş olan Toplumcu Gerçekçilik, 1940 ve 1950’li yıllarda Sol edebiyat olarak nitelendirilmiştir. Anadolu’nun problemlerini ve bu problemlerin çözümlerini arayan Toplumcu Gerçekçi eserler 1940 yılına kadar gösterilen Anadolu’dan daha başka bir Anadolu’yu göstermiştir. Sanatın gerçeği yansıtması gerektiğini savunan Toplumcu Gerçekçi Türk yazarlardan bazıları aşağıda listelenmiştir.
Nâzım Hikmet
Sadri Ertem
Samim Kocagöz
Kemal Bilbaşar
Orhan Kemal
Kemal Tahir
Yaşar Kemal
Fakir Baykurt
Aziz Nesin
Rıfat Ilgaz
SABAHATTİN ALİ KİMLERDEN ETKİLENMİŞTİR?
Sabahattin Ali’nin etkilendiği isimlerden bazıları aşağıda listelenmiştir.
İvan Turgenyev
Maksim Gorki
Edgar Allan Poe
Guy de Maupassant
Heinrich von Kleist
ETA Hofmann
Thomas Mann
SABAHATTİN ALİ’NİN EDEBİ KİŞİLİĞİ NASILDIR?
Sabahattin Ali, “Sanat gücünü daha çok hikayelerinde gösteren, Anadolu köy kasaba hayatından aldığı acıklı konuları gerçekçi bir yöntemle işleyen, kuvvetli doğa tasvirleriyle sert çizgili çarpıcı bir tragedya niteliği kattığı hikayeler yazan” şiir, öykü, roman ve tiyatro gibi birçok edebi türde eser kaleme almış Toplumcu Gerçekçi bir yazardır. Eserlerinde sade ve anlaşılır bir dil kullanmış, “halkın konuştuğu, anladığı dili kullanma” prensibini benimsemiştir.
Sabahattin Ali’ye ait en ünlü beş şiir aşağıda verilmiştir.
LEYLİM LEY
Döndüm daldan düşen kuru yaprağa
Seher yeli dağıt beni kır beni
Götür tozlarımı burdan uzağa
Yarin çıplak ayağına sür beni
Aldım sazı çıktım gurbet görmeye
Dönüp yare geldim yüzüm sürmeye
Ne lüzum var şuna buna sormaya
Senden ayrı ne hal oldum gör beni
Ayın şavkı vurur sazım üstüne
Söz söyleyen yoktur sözüm üstüne
Gel ey hilal kaşlım dizim üstüne
Ay bir yandan sen bir yandan sar beni
Yedi yıldır uğramadım yurduma
Dert ortağı aramadım derdime
Geleceksen bir gün düşüp ardıma
Kula değil yüreğine sor beni
HAPİSHANE ŞARKISI -1-
Göklerde kartal gibiydim.
Kanatlarımdan vuruldum;
Mor çiçekli dal gibiydim,
Bahar vaktinde kırıldım.
Yar olmadı bana devir,
Her günüm bir başka zehir;
Hapishanelerde demir
Parmaklıklara sarıldım.
Coşkundum pınarlar gibi,
Sarhoştum rüzgarlar gibi;
İhtiyar çınarlar gibi
Bir gün içinde devrildim.
Ekmeğim bahtımdan katı,
Bahtım düşmanımdan kötü;
Böyle kepaze hayatı
Sürüklemekten yoruldum.
Kimseye soramadığım,
Doyunca saramadığım,
Görmesem duramadığım
Nazlı yarimden ayrıldım.
ÇOCUKLAR GİBİ
Bende hiç tükenmez bir hayat vardı
Kırlara yayılan ilkbahar gibi
Kalbim hiç durmadan hızla çarpardı
Göğsümün içinde ateş var gibi
Bazı nur içinde, bazı sisteyim
Bazı beni seven bir göğüsteyim
Kah el üstündeydim, kah hapisteydim
Her yere sokulan bir rüzgar gibi
Aşkım iki günlük iptilalardı
Hayatım tükenmez maceralardı
İçimde binlerce istekler vardı
Bir şair, yahut bir hükümdar gibi>
Hissedince sana vurulduğumu
Anladım ne kadar yorulduğumu
Sakinleştiğimi, durulduğumu
Denize dökülen bir pınar gibi
Şimdi şiir bence senin yüzündür
Şimdi benim tahtım senin dizindir
Sevgilim, saadet ikimizindir
Göklerden gelen bir yadigar gibi
Sözün şiirlerin mükemmelidir
Senden başkasını seven delidir
Yüzün çiçeklerin en güzelidir
Gözlerin bilinmez bir diyar gibi
Başını göğsüme sakla sevgilim
Güzel saçlarında dolaşsın elim
Bir gün ağlayalım, bir gün gülelim
Sevişen yaramaz çocuklar gibi
DAĞLAR
Başım dağ saçlarım kardır,
Deli rügarlarım vardır,
Ovalar bana çok dardır,
Benim meskenim dağlardır.
Şehirler bana bir tuzak,
İnsan sohbetleri yasak,
Uzak olun benden, uzak,
Benim meskenim dağlardır.
Kalbime benzer taşları,
Heybetli öter kuşları,
Göğe yakındır başları;
Benim meskenim dağlardır.
Yarimi ellere verin;
Sevdamı yellere verin;
Elleri bana gönderin:
Benim meskenim dağlardır.
Bir gün kadrim bilinirse,
İsmim ağza alınırsa,
Yerim soran bulunursa:
Benim meskenim dağlardır.
HAPİSHANE ŞARKISI -5-
Başın öne eğilmesin
Aldırma gönül aldırma
Ağladığın duyulmasın
Aldırma gönül, aldırma
Dışarda deli dalgalar
Gelip duvarları yalar
Seni bu sesler oyalar
Aldırma gönül, aldırma
Görmesen bile denizi
Yukarıya çevir gözü
Deniz dibidir gökyüzü
Aldırma gönül, aldırma
Dertlerin kalkınca şaha
Bir sitem yolla Allah’a
Görecek günler var daha
Aldırma gönül, aldırma
Kurşun ata ata biter
Yollar gide gide biter
Ceza yata yata biter
Aldırma gönül, aldırma
